فناوری‌های NFC و RFID

مریم ترکمن، دانشجوی کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز

زهرا شاه نظرنژادخالصی، عضو هیات مدیره و مسئول روابط عمومی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران - شاخه منطقه جنوب کشور

عرصه‌های کاربرد فناوری اطلاعات در جهان امروز، با سرعتی غیر قابل مهار در حال گسترش است و به گونه‌ای تمامی موسسات را به اشکال مختلف، تحت تاثیر قرار داده‌است. در این بین کتابخانه‌ها، از مکان‌های استفاده از امکانات نوین فناورانه محسوب می‌شوند. کتابخانه‌های امروز، نیازمند ابزارهای نوینی برای افزایش بهره‌وری و بهبود خدمات به کاربرانشان، بدون به کارگیری نیروی انسانی اضافی هستند. چند دهه از ورود فناوری اطلاعات به کتابخانه‌ها، به ویژه کتابخانه‌های دانشگاهی می‌گذرد و به نظر می‌رسد که تحولات زیادی را در کتابخانه‌ها ایجاد کرده‌است. کتابخانه‌های دانشگاهی در زمره مراکز مهم اطلاع‌رسانی در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی هستند. اساسا با تجهیز این کتابخانه‌ها با ابزارهای پیشرفته و فناوری‌های نوین، امکان انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی افزایش یافته‌است از جمله فناوری‌های مورد استفاده در این کتابخانه‌ها ‌می‌توان بهRFID وNFC اشاره کرد. «شناسایی فرکانس رادیویی» یا RFID فناوری‌ است که در اواخر سال 1990 مورد استفاده کتابخانه‌ها قرار گرفت و هم اکنون در برخی از کتابخانه‌های ایران و سایر کشورهای جهان، استفاده می‌شود. این فناوری، نوعی ارتباط بی سیم است که شامل استفاده از اتصال الکترومغناطیسی یا الکترواستاتیک در بخش فرکانس رادیوییِ طیف الکترومغناطیسی برای شناسایی منحصر به فرد یک شی، حیوان یا شخص است. فناوریRFID یکی از ده فناوری سودمند سده بیست و یکم نامیده شده است. این فناوری به عنوان پیشرفتی جهانی در فناوری شناسایی خودکار بی‌سیم، به سرعت در حال توسعه در زمینه‌های مختلف صنعتی از قبیل کنترل دسترسی، ردیابی حیوانات، سیستم ضد سرقت خودرو، البسه، دفاع، امنیت غذایی، تشخیص هویت، تدارکات، تولید، مراقبت‌های پزشکی، کنترل پارکینگ، کسب و کار، کنترل ترافیک و غیره است.RFID در مقایسه با بارکد سنتی، از مزایای بسیاری مانند دسترسی سریع، رمزگذاری داده‌ها، فاصله خواندن دور‌ برد، حافظه ذخیره‌سازی بالا و مبادله رایگان اطلاعات برخوردار است. به علاوه این فناوری ضد‌آب، محافظ مغناطیسی و مقاوم در برابر درجه حرارت بالا و غیره است. اگرچه ایده بنیادین فناوریRFID در سال 1948 شکل گرفت، اما اکتشافات عظیم کاربردهای نظری و تجاری آن تا سال 1990 آغاز نگردید و از اواسط سال 1990، به سرعت در حال رشد در عصر دنیای اقتصاد است. بسیاری از شرکت‌های پیشرو در دنیا از قبیل گیلت، فیلیپ موریس، پراکتر و گمبل، وال- مارت و غیره در حال ارتقاء کاربرد و توسعه بیشتر RFID هستند. با این حال هنوز هم موانع زیادی وجود دارد که از استفاده این فناوری در کتابخانه‌های دانشگاهی در سراسر جهان جلوگیری می‌کند. قبل از اینکه برای چگونگی و زمان ارزش‌گذاری و پیاده‌سازی فناوری تصمیم‌گیری شود، مدیران، مدیران اجرایی، متخصصان فناوری اطلاعات، کتابداران و کارکنان کتابخانه‌های دانشگاهی، نیاز به توجه به بسیاری از مسائل کلیدی از قبیل هزینه، فرکانس، نگرانی‌های مربوط به سلامتی، امنیت شغلی، قانون‌گذاری و استانداردها دارند. RFID در کتابخانه‌ها باعث صرفه‌جویی در زمان کارکنان و خودکارسازی وظایف می‌شود. استقرار سیستم مدیریت کتابخانه‌ای RFID موجب صرفه‌جویی در زمانی که کاربر در صف نوبت، جهت امانت یا بازگشت منابع صرف می‌کند، می‌شود. مراقبت از کتاب‌ها و دسترس‌پذیر ساختن آن‌ها برای کاربر، وظایف بسیار مهمی هستند. در حالتی که این فناوری وجود ندارد، بیشتر وقت کارکنان کتابخانه صرف ثبت اطلاعات کتاب‌های ورودی و خروجی ‌می‌شود. این در حالی است که کار امانت‌گیری و بازگرداندن کتاب‌ها می‌تواند با کمک سیستم‌های امانت و بازگشت خودکار، به شکل کاملا ماشینی انجام شود.به طور کلی کاهش هزینه‌ها (کاهش فعالیت‌های دستی و افزایش سرعت)، اتوماسیون (بدون توقف)،کاهش خطا،کنترل فرآیندهای غیر قابل رویت، امکان به‌روزرسانی برچسب ها بدون دخالت دست، امنیت و یکپارچگی از مزایای استفاده از این تکنولوژی‌ها هستند.

فناوری مهم دیگر NFC می‌باشد. NFC مخفف کلمه Near Field Communication است و همان طور که از اسم آن برمی‌آید مجموعه ای از استانداردهای مخابرات بی سیم در فاصله های بسته و کوتاه است. تلفن‌های هوشمند و یا گجت هایی که از امکان اِن‌اف‌سی برخوردارند می توانند به سادگی اطلاعات را بین خود جابه‌جا کنند. بیشتر تلفن های هوشمند و تعدادی از لپ‌تاپ های جدید دارای چیپ NFC می باشند. این نوع فناوری بیشتر از هر چیزی با "کیف پول موبایل" در ارتباط است. ایده ای که تلفن هوشمند شما را جایگزین پول نقد و کارت‌های اعتباری‌تان خواهد کرد. بدین ترتیب با یک تپ بر روی موبایل می توانید پول خرید خود را پرداخت کنید Google Wallet. یا کیف پول گوگل یک مثال در این مورد است. شما می توانید اطلاعات کارت‌های اعتباری خود را در گوگل والت ذخیره کنید و یک "کارت بانکی مجازی" دریافت کنید و با آن تمام خریدها و هزینه های خود را پرداخت کنید. علاوه بر پرداخت با موبایل ، پرداخت پارکومتر، دریافت بلیط یا کارت پرواز، باز و بسته کردن درها از دیگر کاربردهای NFC هستند. حتی شرکت‌های تبلیغاتی و بازرگانی از چیپ‌های NFC برای فروش کالا و محصولاتشان بهره می‌برند که از کد QR به مراتب ساده‌تر است.

منابع:

https://www.ketabrah.ir/

http://mimtech.ir/mag/rfid/

https://digiato.com/article/2014/10/05/