گزارشی از فعالیتهای "گروه پژوهشی ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری" مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

شیوا رضایی، دبیر انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران - شاخه منطقه جنوب کشور و دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز

مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور:

براساس لایحه قانونی شورای انقلاب (درخصوص هماهنگی، تمركز ادغام سازمان و بودجه مؤسسات تحقیقاتی و پژوهشی كشور)، مركز ملی تحقیقات علمی در سال ۱۳۵۹ به تصویب این شورا رسید. همزمانی تصویب لایحه مذكور با شروع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها و مراكز آموزش عالی از یك طرف و بازتاب مشكلات ناشی از آن در سطح وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت از سوی دیگر مانع از فعالیت مركز ملی تحقیقات علمی گردید.

پس از بازگشایی دانشگاه ها و تجدید فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، نیاز مبرم به انجام تحقیقات بنیادی و كاربردی در زمینه خودكفایی علمی و صنعتی با توجه به تبعات جنگ تحمیلی شدیداً احساس گردید لذا جهت تحقق بخشیدن به اهداف موردنظر بررسی و شناخت نیازهای تحقیقاتی و تعیین اولویت‌های تحقیقاتی كشور، ارائه خدمات علمی و تكنولوژیك و نیز برقراری همكاری علمی و ارتباطات بین‌المللی با مراكز تحقیقاتی و علمی داخلی و خارجی و نیز ایجاد هماهنگی در زمینه مسایل تحقیقاتی بین مراكز مختلف تحقیقاتی، آئین‌نامه اجرایی مركز تحقیقات علمی كشور با شرح وظایف آن به وسیله وزارت فرهنگ و آموزش عالی تهیه و در شورای پژوهش های علمی كشور در تاریخ ۱۳۶۳/۴/۲۰ به تصویب رسید و ابلاغ گردید. بر اساس این مصوبه نام «مركز ملی تحقیقات علمی كشور» به «مركز تحقیقات علمی كشور» تبدیل گردید.

در سال ۱۳۷۰ اساسنامه، چارت سازمانی و شرح وظایف «مركز تحقیقات علمی كشور» در قالب پژوهشكده به تصویب شورای گسترش وزارت فرهنگ و آموزش عالی رسید و پس از تأیید سازمان امور اداری و استخدامی كشور در همان سال مركز مذكور عملاً فعالیت خود را در قالب پنج گروه علمی شناخت و سنجش تحقیقات، برنامه‌ریزی و هماهنگی تحقیقات، مطالعات و تحقیقات بین‌الملل، سیاست علمی، پژوهش نشریات تحت سرپرستی معاونت پژوهشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت آغاز كرد.

در سال ۱۳۸۰ این مركز به «مركز تحقیقات سیاست علمی كشور» تغییر نام پیدا كرد. در سال ۱۳۸۳ نیز با توجه به تشكیل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف)، اساسنامه مركز تحقیقات سیاست علمی كشور تغییر پیدا كرد و از معاونت پژوهشی وزارت مستقل شد و مأموریت ها و گروه های علمی آن در راستای نیازهای شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری تعریف گردید و مقرر شد مركز تحقیقات سیاست علمی كشور به‌عنوان كانون تفكر در زمینه سیاست‌پژوهی و سیاست‌سازی علم، پژوهش و فناوری در سطح ملی و به‌صورت فرابخشی در كنار شورای مذكور ایفای نقش كند.

هم‌اكنون این مركز با داشتن شش گروه پژوهشی مختلف، وظایف مهم شناسایی درخت علم و مطالعه در تعیین سهم مطلوب كشور از آن در آینده، تحقیق در بومی‌سازی روش های علمی سنجش علم و فناوری و تعیین وضع موجود با استفاده از آنها، مسأله‌شناسی نظام علمی كشور با تمركز بر حوزه پژوهش و فناوری با رویكرد فرابخشی و تصمیم‌سازی، خط‌ مشی‌ سازی و تهیه راهبرد و برنامه برای رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب، مطالعه و ارائه روش‌های مناسب ترویج علم در راستای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعة علمی، انجام تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای، كاربردی بر اساس اصل مأموریت‌گرایی و با تمركز خاص در زمینه‌های سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی را به عهده دارد.

شش گروه پژوهشی شامل:

-گروه پژوهشی ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری

- گروه پژوهشی تأمین مالی و اقتصاد علم، فناوری و نوآوری

- گروه پژوهشی سیاست علوم و تحقیقات

- گروه پژوهشی سیاست فناوری و نوآوری

- گروه پژوهشی مطالعات آینده علم و فناوری

- گروه پژوهشی مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری

در ادامه، به معرفی گروه پژوهشی ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری پرداخته شده است.

گروه پژوهشی ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری

-        معرفی

مأموریت اصلی گروه پژوهشی «ارزیابی سیاست‌ها و پایش علم،‌ فناوری و نوآوری»، ایفای نقش موثر در برنامه ریزی و اجرای ارزیابی و پایش نظام علم،‌ فناوری و نوآوری در سطح ملی و بین المللی است. ارزیابی سیاست در حوزه علم، فناوری و نوآوری، همانند سایر حوزه ها، فرایندی سازمان یافته است که مداخلات سیاست عمومی را با استفاده از اطلاعات علمی جهت آگاهی رسانی به کلیه ذینفعان از جمله سیاست گذاران و برنامه ریزان عمومی، مورد سنجش قرار می دهد. این سنجش در کلیه مراحل تصمیم گیری (قبل از سیاست گذاری و برنامه ریزی؛ تدوین، اجرا؛ و پس از اجرای سیاست ها و برنامه ها) اهمیت دارد و نتایج آن به ذینفعان به شکل های مختلف، از فراهم آوردن امکان پاسخگویی نسبت به تعهدات و اهداف برنامه ریزی شده تا بهبود یادگیری سیاست، کمک می کند.

-        چشم انداز

دستیابی به مرجعیت در حوزه ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری و تبدیل شدن گروه به قطب علمی و اجرایی کشور در این حوزه

-        اهداف

• ایفای نقش موثر در برنامه ریزی و اجرای ارزیابی و پایش نظام علم، فناوری و نوآوری در سطح ملی و بین المللی
• کمک به سیاست گذاران و برنامه ریزان حوزه علم، فناوری، و نوآوری جهت تصمیم گیری در خصوص تدوین، اصلاح و بهبود سیاست های این حوزه ها
• پایش دستاوردها و کارکردهای نظام علم، فناوری و نوآوری کشور
• آگاهی رسانی و ترویج مفاهیم و کارکردهای حوزه ارزیابی سیاست و پایش علم, فناوری و نوآوری
• شکل دهی شبکه محققان و متخصصان حوزه ارزیابی سیاست ها و پایش علم، فناوری و نوآوری
• گسترش همکاری ها با سایر سازمان ها و نهادهای تخصصی، سازمان های مردم نهاد (سمن) و انجمن های علمی در سطح ملی و فراملی در حوزه ارزیابی سیاست و پایش علم، فناوری و نوآوری
• ایجاد هم افزایی علمی در حوزه ارزیابی و پایش سیاست های علم، فناوری و نوآوری

منبع:

وبگاه مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور: بازیابی 30 تیرماه 1400، از https://nrisp.ac.ir/fa/research-group-page/3635.