دسترسی اعضای فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملی به تمام منابع دیجیتال
زهرا شاه نظرنژادخالصی، عضو هیات مدیره و مسئول کمیته روابط عمومی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، شاخه منطقه جنوب کشور
به گفته حسن باقری، مدیر کل توسعه خدمات دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران؛ با آغاز شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان بسیاری از فعالیت های جمعی و اجتماعی تحت الشعاع قرار گرفت و روال زندگی روزمره افراد با مشکلاتی مواجه شد. کرونا شرایطی را به وجود آورد که جامعه را وادار به استفاده از فضای مجازی کرد. کتابخانه ها نیز مانند تمامی نهادهای اجتماعی دیگر تحت تأثیر شرایط همه گیری قرار گرفت و به عنوان یکی از مکان های پرخطر که امکان انتقال ویروس را از طریق تعامل کاربران با یکدیگر منجر می شود، به تعطیلی کشاند. در این راستا تنها شیوه ارائه خدمات، بستر فضای مجازی شد. به عبارت دیگر، این گونه از خدمات کتابخانه ای، پیش از دوران کرونا نیز ارائه می شد؛ اما در این دوران، اقبال ویژه ای را به خود معطوف داشت.
دسترسی آسان و سریع به منابع اطلاعاتی بدون محدودیت زمانی و مکانی از ویژگی های فضای مجازی محسوب می شود و در شرایط کنونی ضرورت دارد تا کتابخانه ها با استفاده از ظرفیت های فضای مجازی برای ترویج کتابخوانی اقدام کنند.
در این راستا کتابخانه ها با بسترسازی مناسب تهدید «ویروس کرونا» را به فرصت تبدیل کرده و با فراهم ساختن زیرساخت های لازم و استفاده از تکنولوژی های جدید وکارآمد، موجب برجسته شدن و شکوفایی خدمات مجازی شدند.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در دوران کرونا تمهیدات و خدمات مجازی ویژه ای را برای ارائه به اعضای خود فراهم کرده که شامل موارد زیر می‌شود:
- دسترسی به متن و محتوای حدود 37 هزار نسخه خطی، 15 هزار کتاب چاپی نفیس، 4 هزار کتاب چاپ سنگی، 100 هزار پرونده و 220 هزار پایان نامه و 13 هزار عکس تاریخی برای اعضاء خارج از سازمان از طریق نشانیhttp://dl.nlai.irعضویت و استفاده از این پایگاه رایگان است و همه اعضاء فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملی که از سال 1392 تاکنون به صورت پیش فرض عضو پایگاه کتابخانه و اسناد دیجیتال سازمان شده اند، می توانند با استفاده از شماره عضویت و کد ملی به راحتی از این منابع استفاده کنند.
- راه‌اندازی وب سایت ملی کتابخانه کودکان و نوجوانان به نشانی: در این وب سایت بیش از 23هزار کتاب و کتاب گویا به صورت رایگان برای مطالعه برخط دراختیار علاقه مندان قرار داده شده است.
- فراهم کردن امکان سفارش و تحویل نسخه دیجیتال کتاب‌ها: به این ترتیب متقاضیان می‌توانند از طریق ارسال ایمیل به نشانی «این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید» تقاضای تصاویر دیجیتال شده منابع مورد نیاز خود را اعلام کنند که در صورت موجود بودن منابع و در راستای حفظ مالکیت معنوی آثار، فقط تا سقف ۲۵ درصد از منبع نسخه دیجیتال شده به متقاضیان تحویل داده خواهد شد.
- امکان تعامل میان کاربران نهایی و کتابداران از طریق میز مرجع مجازی: از طریق خدمات مرجع مجازی، کاربران می توانند با استفاده از تكنولوژی های ارتباطی پست الكترونیكی، گفت و گو همزمان، فكس و پیامک بدون محدودیت زمانی و مکانی با کتابداران بخش های مختلف کتابخانه ارتباط برقرار کنند.
- فراهم ساختن زیرساخت های لازم برای دورکاری کامل کارکنان کتابخانه ملی: در این راستا تمامی شاخص های عملکرد سازمان به صورت برخط از طریق سامانه داشبورد مدیریتی کتابخانه ملی به نشانیhttp://nlai/dashboard.aspxبرای عموم قابل دسترس است.
