پابلونز برای داوران علم
پگاه تاجر، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دانش آموخته دکتری بازیابی اطلاعات و دانش دانشگاه شیراز
در محیط تحقیقاتی بسیار رقابتی عصر حاضر، اغلب از محققان خواسته می شود تا علاوه بر نشان دادن تأثیر انتشارات شان، تأثیر خدمات خود را از جنبه های دیگری چون داوری، جذب بودجه پژوهشی و برنامه های ارتقاء هم آشکار سازند. واقعیت این است که رصد این تاثیر آسان نیست و زمان زیادی را می طلبد. در این میان، سامانه پابلونز[1] ادعا می کند که قدرت "وب آو ساینس"[2] را به پابلونز آورده و این امکان را برای پژوهشگران فراهم کرده است تا با سرعت و به آسانی، به ردیابی و در دسترس قرار دادن پیشینه کامل تری از تأثیر خود به عنوان نویسنده، سردبیر مجله و داور همتایان، در یک مکان بپردازند. پابلونز از طریق یکپارچه شدن با "وب آو ساینس" ، ارکید[3] و هزاران مجله علمی به محملی برای ارائه اطلاعات معتبر و ارزشمند مبدل گشته تا پژوهشگران از طریق آن بتوانند تأثیر تحقیقات خود را بیش از پیش به جهانیان نشان دهند. پابلونز در ابتدا با هدف کمک به پژوهشگران در جهت شناساندن سهم شان در داوری همتایان ساخته شد. سهمی که اغلب از نظرها پنهان مانده بود. بنابراین، پابلونز با مشارکت ناشران دانشگاهی تلاش می کند تا داوران این ناشران به گونه ای که که شایسته آنهاست به رسمیت شناخته شوند. از این رو، نگارنده بر آن شد تا در این نوشتار به تشریح امکانات پابلونز برای داوران بپردازد.
افزودن داوری های قبل از انتشار
پابلونز به داوران امکان می دهد تا داوری های انجام شده برای مجلات یا کنفرانس ها را حتی قبل از انتشار مقالات به پروفایل عمومی خود البته با اعمال تنظیمات حریم خصوصی اضافه کنند و تأییدیه آنها را هم دریافت نمایند. برای درج سابقه داوری در پابلونز چهار روش وجود دارد:
۱- ارسال به پابلونز از طریق فرم داوری موجود در سامانه مجله یا همایش. البته گزینه ارسال خودکار در سامانه هایی که از نرم افزار های مدیریت نشر مانند ScholarOne و Editorial Manager استفاده می کنند، ظاهر می شود.
۲- ارسال رسید داوری به این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید
۳- فعال کردن به روز رسانی خودکار در بخش تنظیمات پروفایل داور درپابلونز
۴- ارسال داوری از طریق فرم های داوری قبل انتشار موجود در سایت پابلونز
صدور تأییدیه داوری
تأیید داوری به معنای تأیید این امر است که شخص مورد نظر واقعاً داوری را انجام داده است. در پی صدور تأییدیه یک تیک سبز رنگ در کنار همه داوری های تأیید شده در پروفایل وی ظاهر می شود. صدور تأییدیه نوعی راستی آزمایی به منظور تبدیل تلاش‌های داوران به یک خروجی پژوهشی قابل اندازه‌گیری است که می‌تواند به عنوان سندی که به نقش و سهم داوران در جامعه آکادمیک اشاره می کند، تلقی شود. صدور تأییدیه به دو صورت خودکار در سامانه مجلات و دستی از طریق پرکردن فرم های مربوطه در سایت یا ارسال به ایمیل این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید انجام می شود.
افزودن داوری های پس از انتشار
برخی از بزرگ ترین پیشرفت ها در دانش و درک بشری مدیون خبرگانی است که پس از انتشار پژوهش ها به نقد آنها می پردازند و تلاش می کنند تا تحلیل، بینش، زمینه و توصیه هایی برای بهبود ارائه کنند. نوشتن نظرات پس از انتشار روشی موثر برای نشان دادن تخصص افراد، ارتباط با سایر پژوهشگران در زمینه تخصصی خود و بهبود مهارت های نقد است. پابلونز امکان نگاشتن داوری هایی از این دست را هم فراهم کرده است تا داوران بتوانند تخصص خود را در دسترس سردبیران جهانی قرار دهند و توجه آنها را جلب کنند. داوران همچنین می توانند داوری های پس از انتشاری که در جای دیگری نوشته‌اند را در پروفایل پابلونز خود درج کنند. پابلونز در حال حاضر راهی برای پیوند چنین داوری هایی به محل انتشار اصلی آنها ارائه نمی کند، اما داوران خودشان می توانند لینکی را در محتوای مذکور اضافه کنند.
تخصیص شناسه DOI به داوری ها
پابلونز به داوری هایی که حداقل دو تأییدیه[4] دریافت کرده اند، شناسه DOI تخصیص می دهد. نمونه ای از تخصیص شناسه DOI به داوری را در https://publons.com/review/5/ ببینید.
کسب امتیازهای داوری
سیستم امتیازدهی پابلونز به گونه ای است که به فعالیت‌های داوری پس از انتشار مانند نوشتن نقدهای پس از انتشار مقالات و نمره دهی کیفیت و اهمیت دست نوشته ها، امتیازاتی را برای داوران به ارمغان می آورد.
امتیازها به شرح زیر هستند:
1+ امتیاز برای افزودن نظر به پابلونز
۲+ امتیاز برای داوری تأیید شده از سوی پابلونز
۲+ امتیاز برای انتشار محتوای هر داوری
۲+ امتیاز برای نمره دادن به کیفیت و اهمیت هر دست نوشته
۱+ امتیاز برای هر تأییدیه ای که داوری شما از سوی کاربران پابلونز دریافت می کند
تعیین کیفیت داوری
سردبیران می توانند کیفیت داوری ها را در چهار بعد زیر ارزیابی کنند:
به موقع بودن: داوری در محدوده زمانی تعیین شده توسط سردبیر تکمیل شد.
وضوح: داوری به راحتی توسط سردبیر و نویسندگان خوانده و تفسیر شد.
مفید بودن: نظرات سازنده، مرتبط و واقع بینانه بود.
دقت نظر: این داوری به تمام جنبه های مقاله از جمله روش شناسی، تصاویر، تفسیر و ارائه نتایج، اخلاقیات، ربط و غیره توجه کافی داشت.
در صورتی که یک داوری از ۱۲ ممکن امتیاز ۹ یا بیشتر را دریافت کند، «عالی» در نظر گرفته می شود. لازم به ذکر است که امتیاز دهی بر اساس مقیاس چهار گزینه ای زیر صورت می پذیرد:
ضعیف = 0 امتیاز
کمتر از میانگین = 1 امتیاز
متوسط = 2 امتیاز
استثنایی = 3 امتیاز
داوری های عالی یک ستاره طلایی در پروفایل داوران دریافت می کنند. شایان ذکر است که تنها زمانی این امتیازها عمومی می شوند که نمره «عالی» کسب شده باشد. بنابراین داوری هایی که نمره عالی را به دست نیاورده اند در پروفایل داور یا هر بخش عمومی دیگر سایت پاپلونز نشان داده نمی شوند.
نمره دهی مقالات
نمره پابلونز[5] شاخصی است که بینشی سریع در مورد هر دست نوشته را به جامعه پابلونز عرضه می کند که البته قرار نیست جایگزین داوری همتایان بشود. بلکه یک ارزیابی از ارسال نهایی یا مقاله منتشر شده است. هر حساب کاربری پابلونز می تواند به هر مقاله فقط یک بار امتیاز دهد. امتیاز دهی همیشه کاملاً ناشناس است و امتیازها تا زمانی که دست نوشته منتشر نشده باشد نمایش داده نمی شوند. نمرات به مقایسه و فیلتر کردن مقالات منتشر شده کمک می‌کند که نسبت به معیارهای غیر مستقیم، مانند ضریب تأثیر مجله، شاخص معنی داری از کیفیت مقاله ارائه می نماید. هر نمره با انتخاب یک عدد از 0 تا 10 در دو فیلد کیفیت و اهمیت ایجاد می شود. کیفیت به عنوان معیاری برای روش شناسی و دقت مقاله در نظر گرفته شده است، در حالی که اهمیت برای نشان دادن تازگی مقاله و همچنین ربط موضوعی با حوزه و مجله آن در نظر گرفته شده است.
مالکیت معنوی داوری ها
مالکیت معنوی داوری به داور آن تعلق دارد مگر این که متن چشم پوشی را امضا کرده باشد.
تنظیمات
درپابلونز هم داوران و هم نویسندگان مقالات داوری شده می توانند تنظیماتی جهت نمایش یا عدم نمایش محتوای داوری انجام دهند.
تنظیمات مربوط به داوران عبارتند از:
1. حریم خصوصی
تنظیمات حریم خصوصی داوران نحوه پیوند هر داور با مقاله داوری شده، مجله آن و ناشر را تعیین می کند و شامل گزینه های زیر است:
عدم نمایش داوری در پروفایل داور : این داوری هرگز به صورت عمومی به دیگران نمایش داده نخواهد شد.
نمایش فقط ناشر: فقط سال داوری و نام ناشر را در پروفایل داور نمایش می دهد. داور هرگز به صورت عمومی به مجله یا نشریه مرتبط نخواهد شد.
نمایش مجله: فقط سال داوری و نام مجله در پروفایل داور نمایش داده می شود. داور هرگز به صورت عمومی به انتشارات مرتبط نخواهد شد.
نمایش عنوان مجله و مقاله: ماه داوری و پیوندی به انتشارات در پروفایل داور نمایش داده می شود. اگر داور محتوای داوری خود را منتشر کرده باشد، مقاله داوری شده هم او را به عنوان یک داور نشان می دهد.
2. محتوا
تنظیمات محتوای داوری شامل موارد زیر است:
مخفی کردن محتوای داوری: محتوای داوری هرگز به صورت عمومی نمایش داده نخواهد شد.
انتشار محتوای داوری: اگر داور داوری را امضا کرده باشد، محتوای داوری به صورت عمومی نمایش داده می شود و قابل بازیابی خواهد بود.
تنظیمات مربوط به نویسندگان مقالات عبارتند از:
- انتشار محتوای داوری توسط داور
- عدم انتشار محتوای داوری توسط داور
انتخاب گزینه های فوق توسط نویسندگان فقط بر داوری هایی تأثیر می‌گذارد که هم داور انتخاب کرده است محتوای داوری را منتشر کند و هم خط‌مشی مجله این اجازه را می‌دهد. نویسنده فقط روی این مورد که آیا یک داور می تواند محتوای داوری را منتشر کند یا نه کنترل دارد. اینکه آیا یک داور داوری را امضا می کند یا نه (یعنی نام او به عنوان داور مقاله منتشر می شود) توسط داور و خط مشی مجله صورت می پذیرد. اگر نویسنده اجازه انتشار محتوای داوری مقاله اش را بدهید محتوای داوری تنها در صورتی نمایش داده می شود که خط مشی مجله هم این اجازه را بدهد و داور هم چنین گزینه ای را انتخاب کرده باشد. البته اگر نویسنده از انتشار محتوای داوری جلوگیری کند حتی اگر هم خط‌مشی مجله اجازه دهد و هم داور این کار را انتخاب کرده باشد محتوای داوری نمایش داده نخواهد شد. to be s
جوایز
پابلونز از سال ۲۰۱۶ جوایز جهانی داوری همتایان را راه اندازی کرده است که همه ساله در هفته داوری همتایان اهدا می گردد. این جوایز در سال ۲۰۱۹ عبارت بودند از:
- 1٪ برتر داوران در هر یک از 22 شاخص اساسی علوم (ESI) در حوزه های تحقیقاتی.
- داوران برتر (کیفی)
- سردبیران برتر
برای واجد شرایط بودن برای این جوایز، کافی است کاربران پروفایل پابلونز خود را در بخش داوری همتایان به روز نگه دارند.
شایان ذکر است که قبل از راه اندازی جوایز جهانی داوری همتایان، پابلونز یک برنامه جوایز فصلی را اجرا می کرد و از داورانی که بیشترین امتیاز داوری در هر دوره سه ماهه را کسب کرده بودند، تجلیل می نمود. با استفاده از کدهای SCOPUS's ASJC و تعداد داوری های ارسال شده به مجلات در طول دوره معین این جوایز فصلی همچنین به داوران پرکارترین دانشگاه‌ها و رشته‌های علمی از نظر داوری تعلق می گرفت.
منبع:
Publons. (n.d).How it Works for Reviewers. Retrieved February 19, 2022 from https://publons.com/benefits/reviewers/how.
[1]. Publons
[2]. Web Of Science
[3]. ORCID
[4]. Endorsement
[5]. Publons Score
