معصومه ایزدی، کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع¬رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بوشهر
نخستین گام برای ایجاد هر عادت در کودکان خانواده است. خانواده با فراهم کردن زمینه‌های مناسب باعث آشنایی و ایجاد علاقه در کودکان می‌شود. اما این نکته نباید فراموش شود که به دلیل تفاوت‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مانند آن، خانواده‌ها نمی‌توانند به صورت یکسان در همه زمینه¬های مورد نیاز فعالیت کنند. با در نظر گرفتن واقعیت فوق و اینکه بخش عمده‌ای از زمان مفید هر کودک یا نوجوان در مدرسه سپری می‌شود، می‌توان از این پتانسیل برای ایجاد شرایط مشابه برای همه کودکان و نوجوان استفاده کرد.

امروزه با توجه به پیشرفت علم و شیوه آموزش، نقش و وظایف مدارس در بسیاری از کشورهای جهان تغییرات زیادی داشته است. این تغییرات باعث شده تا علاوه بر نقش سنتی مدرسه، یعنی آموزش صرف و رشد مهارت هایی مانند خواندن و نوشتن و تحصیل دانش، نقش پرورش روان و تکامل انسان مورد توجه قرار گیرد (خدادادی، 1391). برای نیل به این مقصود، لازم است به دانش‌آموزان راه استفاده از منابع غیردرسی به منظور تکمیل برنامه‌های درسی نشان داده‌ شود؛ چرا که ذهن کنجکاو و جوینده کودکان و نوجوانان سؤالات بی‌شماری درباره وجود خود و محیط اطراف دارد که با در نظر داشتن فرصت محدودی که دانش‌آموزان در مدارس صرف می‌کنند، هرگز معلمان و کتاب‌های درسی نمی‌توانند به آنها پاسخ دهند (محسنی طارمساری، 1384). به عبارت دیگر، لازم است امکان فراگیری مطالب مختلفی که در زندگی واقعی برای دانش‌آموزان کاربرد دارد در اختیار این گروه قرار داده شود.
مدرسه محیطی است که با ایجاد یک فضای رسمی، به آموزش هدفمند کودکان از طریق برنامه‌های درسی می‌پردازد (قزل ایاغ، 1386). نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت این است که هر کودک و نوجوان با توجه به ویژگی‌های ژنتیکی و ضمن تأثیر پذیری از محیط رشد و نمو، دارای قابلیت‌ها و استعدادهای منحصر‌به‌فردی است. با این وجود، مباحث آموزشی در مدارس در قالب متون درسی واحد در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. این در حالی است که با توجه به ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد افراد، لازم است مطالب با بیان متفاوت در اختیار این افراد قرار گیرد تا احتمال درک مطالب توسط آنان افزایش یابد. با در نظر داشتن این نکته که دانش اکتسابی از تجارب علمی، پایاتر از معلومات بدست آمده از اجرای برنامه‌های آموزشی به شیوه مرسوم آن است و نیز اهمیتی که توجه به مباحث بهداشت و سلامت برای کودکان دارد، لازم است مدرسه‌ها علاوه بر کارکردهای رسمی آموزش خواندن و نوشتن، در زمینه‌های آموزش بهداشت و سلامت به دانش‌آموزان نقش مؤثرتری ایفا کند (عابدی، 1389).
با توجه به مباحث فوق به نظر می‌رسد لازم است برنامه‌هایی برای بهره‌گیری از کتاب‌های غیردرسی با محتوای مرتبط با متون درسی برای ایجاد امکان درک مطالب توسط گروه بیشتری از دانش‌آموزان طرح‌ریزی شود. در این زمینه فعالیت‌های مختلف و متفاوتی قابل انجام است. از آن جمله می‌توان به ایجاد و بهره‌گیری از کتابخانه‌های کلاسی اشاره کرد. این کتابخانه‌ها علاوه بر ایجاد امکان درک بهتر محتوای مطرح در منابع درسی، می‌توانند با جذابیتی که برای مخاطبان خود ایجاد می‌کنند، باعث ایجاد و گسترش عادت به مطالعه شوند. در این کتابخانه‌ها کتاب همیشه در اختیار دانش‌آموز قرار دارد و معلم می‌تواند از تمامی فرصت‌های مناسب دانش‌آموزان برای راهنمایی آنان به مطالعه درست استفاده کند (طرح تشکیل کتابخانه‌های کلاسی ویژه مدارس ابتدایی، 1392). کتابخانه کلاسی در واقع مجموعه کلاسی شامل کتاب‌هایی هستند که محتوای متون درسی را به بیانی غیر از بیان موجود در کتاب‌های درسی ارائه می‌دهند (Young & Moss 2006).
کتابنامه:
خدادادی، صدیقه (1391). نقش مدرسه در سلامت روان. دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
طرح تشکیل کتابخانه‌های کلاسی ویژه مدارس ابتدایی(1392). کتاب رشد. بازدید در اردیبهشت 94. www.roshd.ir
عابدی، پروین (1389).ضرورت آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس. دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
قزل ایاغ، ثریا (1386). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن. تهران: سمت
محسنی طارمسری، مهرناز (1384). نگاهی به کتابخانه‌های آموزشگاهی. نشریه ماهانه آموزشی_ تربیتی، اسفند. صفحه 26-33
Young & Moss 2006). Young, T. A., & Moss, B. (2006). Nonfiction in the Classroom library: A literacy necessity. Childhood Education, 82(4), 207-212.