معرفی کتاب افسانه پیروز
مصاحبه تاریخ شفاهی با توران میرهادی بنیانگذار مدرسه فرهاد و فرهنگنامه کودکان و نوجوانان
شیوا رضایی، کارشناس مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس
سرشناسه (مصاحبه شونده): میرهادی، توران (خمارلو)، 1306-1395
مصاحبه کننده: سید حجت‌الحق حسینی
تدوینگر: ندا رسولی
ناشر: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشکده اسناد
سال انتشار: 1397
تعداد صفحات: 200
شابک: 9-549-446-964-978
شماره کتابشناسی ملی ایران: 5405743
زهره قائینی از بنیانگذاران مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در پیش‌گفتار این کتاب تحت عنوان «میرهادی هنرمند آفرینشگر» می نویسد: باورش دشوار است، اما حقیقت دارد. او دیگر میان ما نیست. آن نگاه درخشان و نافذ، آن چهره‌ی اندیشمند، آن بانویی که سنگ زنانگی را در جامعه‌ی ما سنگین تر کرد و دست کم ما زنان ازاین جهت هم بسیار وامدار او هستیم. او نیست، در جسم، اما در جان هست، جان جاری در تک تک کودکان این سرزمین که تفاوتشان با کودکان دیروز در این است که هرکدام ذره‌ای ازجان او را با خود دارند، آن هم جانی از نوع آگاهی که بالاترین گونه‌ی جان است. پس او هست در نگاه هزاران هزار کودکی که فردا با تابش خورشید بیدار می‌شوند تا بازی کنند تا بیاموزند تا تجربه کنند. کجاست آن آوای استوار که همواره می‌گفت: به کودکان میدان دهید، بگذارید، با دست ها و چشمان خود تجربه کنند و این یعنی آموزش واقعی!
ساختار و محتوای کتاب
کتاب «افسانه پیروز»، از مجموعه مصاحبه‌های تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، شامل خاطرات توران میرهادی، بینانگذار شورای کودک و فرهنگ‌نامه‌ی کودکان و نوجوانان است که به کوشش ندا رسولی در قالب کتاب درآمده و در نوبت اول و به صورت محدود از سوی انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، منتشر شده است.
این کتاب حاصل دو جلسه مصاحبه سید حجت الحق حسینی (مصاحبه کننده) با توران میرهادی (مصاحبه شونده/ راوی) است. مصاحبه‌ها، پس از پیاده سازی، مقابله و ویرایش شده است. از نظر محتوایی، مطالبی که در دو جلسه مطرح شده، در تنظیم نهایی به لحاظ یکی بودن موضوع در یک فصل گنجانده شده است. در فصل بندی کتاب نیز سعی شده است موضوعات مشابه در کنار هم قرار گیرد. محتوای مصاحبه‌ها و نیز صورت اصلی عبارات، با توجه به رعایت اصول تاریخ شفاهی حفظ شده است.
در مقدمه کتاب آمده است: کتاب افسانه‌ی پیروز، مصاحبه‌ی تاریخ شفاهی زنی است که کارنامه‌ی پر باری از تلاش و همت والا برای پویایی و پیشرفت و آگاهی مردم ایران، به خصوص تربیت کودکان این سرزمین داشته است. برگزاري نخستين نمايشگاه كتاب كودك ايران، پايه گذاري دبستان فرهاد، شركت دربرنامه ريزي درسي دوره‌ی ابتدايي، پايه گذاري شوراي كتاب كودك، تبديل كودكستان و دبستان و مدرسه‌ی راهنمايي فرهاد به یک واحد جامع تجربي تعليمات عمومي، راه اندازي فرهنگنامه كودكان و نوجوانان و مواردی از این قبیل در کارنامه‌ی فعالیت‌های پربار او جای دارد. وقتی از او سؤال می‌شود که چرا نام مستعار افسانه‌ی پیروز را برای خود انتخاب کرده اید می گوید «شاید به دلیل این که زندگی و تلا ش‌های زنان کشورما ناشناخته بود و حالت افسانه‌ای داشت . احساس من این بود که زنان کشور ما در همه دوره‌های تاریخ ایران، با همت بسیار والا کار کردند و نهایتا هم همیشه پیروزی از آن آنها بوده، این زن، ایرانی است و افسانه است و پیروز هم هست». پس، نام کتاب افسانه پیروز انتخاب شد تا نام او و فعالیت‌هایش در تاریخ ایران برای ما و آیندگان چون افسانه‌ای باشد که همیشه پیروز است و الگویی باشد برای آنان که می‌خواهند با عشق به مردم سرزمین خود خدمت کنند.
کتاب شامل شش فصل است. در فصل اول با عنوان« پیشینه خانوادگی و وقایع تأثیرگذار بر شخصیت توران میرهادی» توران میرهادی از تولد و دوران کودکی، نقش پدر و مادر در زندگی، کتاب و کتابخوانی و سایر فعالیت‌های خود در کودکی و نوجوانی سخن گفته است.
فصل دوم کتاب با عنوان »دوران تحصیل و بازگشت به ایران» به تحصیلات دوران دبستان، دبیرستان و تحصیل در دانشگاه سوربون فرانسه پرداخته شده است. همچنین در این فصل خاطرات دوران پس از جنگ جهانی، رویکرد جامعه به مقوله فرهنگ در دهه 1320، تأثیر تحصیل‌کرده‌ها بر جامعه در دوران پهلوی، شروع کار معلمی، تأسیس کودکستان و مدرسه فرهاد و ازدواج و زندگی خصوصی روایت شده است.
چگونگی شکل‌گیری هسته اولیه فرهنگنامه، مراحل آماده‌سازی و تشکیل کارگروه‌های تخصصی فرهنگنامه، انتخاب به عنوان کتاب سال و جایزه ترویج علم مباحثی است که راوی در فصل سوم کتاب تحت عنوان » تولد شورای کتاب کودک و شکل گیری فرهنگنامه» از آنها سخن گفته است. فصل چهارم که عنوان آن «انتشار کتاب‌ها و مسائل مربوط به آنها است»، توران میرهادی، انگیزه‌ها و تجربه‌هایش از نوشتن کتا‌ب‌هایی چون دوگفتار در مورد کتاب و کتابخوانی، کتاب کارمربی کودک، جستجو در راه‌ها و روش‌های تربیت، آنکه آمد و آنکه رفت و نیز عواقب و مخاطرات رشد چاپ نشریات علمی و کتاب‌های مرجع کودکان و نوجوانان را روایت می کند.
فصل پنجم کتاب به « عضویت و فعالیت در مجامع بین المللی» اختصاص دارد. مصاحبه شونده در این فصل از جایزه بین المللی هانس کریستین آندرسن و عضویت در شورا، عضویت در هیئت داروران دوسالانه بی نال تصویرگران براتیسلاوا، اعضای ایرانی آی.بی.بی.وای و تجربه‌اش در سخنرانی در کنگره آی.بی.بی.وای در ژاپن و دعوت از او به عنوان متخصص برای برنامه های ده سالانه یونیسف سخن گفته است. فصل ششم نیز با نام « فعالیت های دیگر توران میرهادی»، به دوران بازنشستگی، مطالعه قرآن و نهج البلاغه و رسیدن به شناخت پایه‌های تفکر انسانی، مراسم تجلیل و بزرگداشت‌هایی که برای این بزرگ زن برگزار شده است و نیز تأثیرپذیری از برخی انسان‌ها در زندگی اختصاص دارد.
در پایان نیز بخشی به عنوان «کتابشناسی آثار توران میرهادی» آورده شده است که در آن به گفتگوها، پایان‌نامه‌ها و آثار مختلف درباره ایشان پرداخته شده است. همچنین 18 عکس از توران میرهادی مربوط به زندگی، فعالیت ها، جلسات، نشست‌ها و ... به همراه 5 سند شامل مکاتبات با وزارت آموزش و پرورش و ادارات مختلف به تصویر کشیده شده است.
